تئوری روابط عمومی ناب

دکتر احمد یحیایی ایله ای / به اعتقاد بسیاری از صاحب نظران مهمترین تقسیم بندی از ارتباطات اجتماعی تقسیم ارتباطات اجتماعی به: الف: ارتباطات انسانی و ب: ارتباطات رسانه ای است.

در واقع ارتباطاتی که بطور مستقیم بین انسانها برقرار می شود ارتباطات انسانی و ارتباطاتی که بواسطه کانال یا وسیله ای بین انسانها برقرار می شود ارتباطات رسانه ای نامیده می شود. نوعی از ارتباطات که در 100 سال اخیر در زندگی بشر گسترش یافته است و متاسفانه شرایطی طوری ادامه می یابد که توسعه ارتباطات رسانه ای منجر به تخریب و تحریف ارتباطات انسانی شده است. به این معنا که ارتباطات رسانه ای به جای اینکه نقش تکمیل کننده ارتباطات انسانی را داشته باشد نقش جایگزینی را ایفا می کند.

حال با چنین فضایی و با این تعریف که هدف و نتیجه واقعی و نهایی روابط عمومی، ایجاد، حفظ و تداوم تفاهم است این مفهوم استنباط می شودکه ارتباطات رسانه ای توانایی دستیابی به تفاهم را در ذات خود ندارد. به معنایی دیگر هدف غایی ارتباطات رسانه ای اقناع است اما هدف نهایی ارتباطات انسانی تفاهم است. لذا با این نسبتی که از جهت نتیجه نهایی بین ارتباطات انسانی و روابط عمومی برقرار است جای دارد که مهمترین شیوه روابط عمومی را ارتباطات انسانی بدانیم.

ارتباطات سنتی یا ارتباطات انسانى، شفاهى و چهره ‌به‌ چهره علیرغم ظاهر ساده و ابتدایی می‌تواند کارکردهای پیچیده و متنوعی داشته باشد. این نوع ارتباطات گرچه به دلیل گسترده و پیچیده شدن جوامع انسانی جایگاه گذشته خود را از دست داده‌ است، اما هنوز هم از نفوذ و اعتبار والایی برخوردار است، زیرا به طبیعت انسانی و نیازهای عاطفی و معنوی او نزدیک‌ترند. همچنین است که ارتباطات رسانه ای نیز هر جا براساس زیرساخت‌های ارتباطات انسانی شکل گرفته‌ باشد، موفق‌تر و کارآمدتر عمل کرده است. (فرقانی، 1387)

ارتباطات انسانی از طریق گفتگو  به تولید و توسعه اعتماد می انجامد و ارتباطات رسانه ای از طریق اطلاع رسانی و آگاه سازی، مشارکت عمومی را برای مجموعه اقدامات سازمانها و دولتها سازماندهی می کند. با این تفسیر می توان گفت که: کار تولید و بازتولید فرهنگ عمومی در جامعه توسط رسانه ها و تولید و بازتولید فرهنگ بومی در سازمان ها توسط روابط عمومی ها انجام می شود.

اما توسعه بی حد و حصر تکنولوژیهای ارتباطات، به طور جدی ارتباطات انسانی را محدود کرده است. ارتباطات انسانی در عصر ارتباطات ، تخریب و تحریف شده است و ارتباطات مجازی جایگزین بلامنازع ارتباطات انسانی (ارتباطات ناب) شده است و در پی توسعه این نوع ارتباطات، انسان مجازی نیز شکل گرفته و جای خالی انسان ناب نیز احساس می شود. 

سازمانها نیز با بهره گیری از رسانه های فرا مدرن به توسعه ارتباطات الکترونیکی (مجازی) در سطح درون سازمانی با کارکنان و در سطح برون سازمانی با مشتریان می پردازند لذا این تصور تقویت می شود که روابط عمومی مجازی نیز جایگزین روابط عمومی ناب (ارتباطات انسانی) خواهد شد .

این فرصت و امکان برای انسان بوجود آمده است که بواسطه و بوسیله تکنولوژیهای موجود در سریع ترین زمان ممکن با همنوعان خود ارتباط برقرار کند اطلاعات بدهد و اطلاعات دریافت کند امّا کمرنگ شدن گفتگو و ارتباط چهره به چهره بین انسانها منتهی به کمرنگ شدن احساس انسان بودن خواهد شد . احساس عمیق و انسانی کمرنگ خواهد شد اعتماد بین انسانها کاهش خواهد یافت و اعتبار انسان بعنوان عضو برجسته حیات اجتماعی از رونق خواهد افتاد .

در سازمانها افراد با ساعت کار می کنند از طریق اتوماسیون با یکدیگر گفتگو می کنند و دیگر نمی‌توانند همدیگر را دوست داشته باشند زیرا همدیگر را نمی بینند و از همه مهمتر اینکه با هم گفتگو نمی کنند .

روابط عمومی ناب بایستی در صدد توسعه گفتگوهای رودررو بین مدیران و مدیران، مدیران و کارکنان، کارکنان و کارکنان و بین کارکنان و مشتریان باشد. جلسات گفتگو ، جلسات پرسش و پاسخ، سفرها و تفریحات جمعی و برنامه هایی از این قبیل می توانند ارتباطات چهره به چهره و بالطبع شناخت و اعتماد را توسعه دهد و حس نوعدوستی اعضای سازمان نسبت به یکدیگر را تقویت کند .

"روابط عمومی ناب" روابط عمومی متکی به ارتباطات چهره به چهره است و نبایستی توسعه تکنولوژی منجر به فراموش شدن آن شود زیرا دیگر مفهوم روابط عمومی در سازمانها بی معنا می شود . از این روی است که اصل مهمی با عنوان "روابط عمومی؛ فرا ارتباطات" یعنی روابط عمومی فراتر از ارتباطات است زیرا  دوستی فراتر از برقراری و حفظ ارتباط است مطرح می شود.

لذا دوستی با کارکنان و مشتریان موضوعی مهمتر و فراتر از ارتباطات رسانه ای و حتی ارتباطات انسانی ( که فقط جهت رفع منافع و مصالح انجام می شود) است و این مسئولیت در سازمانها بعهده روابط عمومی هاست.

برقراری ارتباط کامل بعنوان هدف غایی انسانها در تعاملات اجتماعی و انسانی است. اما همواره این امکان با مشکلات و ابهامات فراوانی روبرو می شود و انواع گوناگون ارتباطات اجتماعی (رسانه ای و انسانی) در راه رسیدن به این هدف یعنی ارتباط کامل همواره ناکام مانده‌اند.

بررسی عملکرد روابط عمومی در سازمانها نشان می دهد که روابط عمومی‌ها به محض تشکیل تحت تاثیر کارکردهای دیگر خود یعنی ارتباطات رسانه‌ای و تبلیغات و اطلاع رسانی محض قرار گرفته و همواره از هدف اصلی خود ( ارتباط موثر) که تنها از راه ارتباط چهره به چهره امکان پذیر است دور می شوند.

روابط عمومی بایستی نقش دوست کارکنان و مشتریان را داشته باشد و بتواند به آنان نزدیک شود و مشکلات آنان را لمس کند و با آنان همدلی کند و فراتر از یک ارتباط صوری برای رفع مشکلات و ابهامات آنان اقدام کند. 

منبع